اثرات تیمار با ملاتونین و تغییرات طول شبانه روز بر فراسنجه‌های تولید مثلی و هورمونی قوچ افشاری در خارج از فصل تولید مثل

سابقه وهدف: تغییرات فصلی در قوچ بر اندازه بیضه، تولید مایع منی، غلظت تستوسترون پلاسما و رفتارجنسی اثر می-گذارد که به طور کلی این تغییرات از بهار به پاییز افزایش می‌یابد. تجویز ملاتونین در زمان مناسب از سال و یا به دنبال روزهای بلند، اثر روز کوتاه طبیعی را در بالا بردن فعالیت تولید مثلی در قوچ تقلید می‌کند. بنابراین، هدف از انجام این تحقیق، بررسی اثرات کاشت ملاتونین و تغییرات طول شبانه روز برکیفیت وکمیت اسپرم قوچ افشاری در خارج از فصل تولید مثل می‌باشد. مواد و روش‌ها: دوازده رأس قوچ افشاری (6 قوچ بالغ و 6 قوچ یک ساله) به طور تصادفی به سه گروه آزمایشی اختصاص داده شدند: در گروه شاهد، حیوانات به مدت 60 روز از اوایل اردیبهشت تا اوایل تیرماه در معرض طول روز و شب طبیعی (16 ساعت روشنایی، 8 ساعت تاریکی) قرار گرفتند. در گروه ملاتونین، حیوانات با رژیم نوری گروه شاهد + دو ایمپلنت ملاتونین (هرکدام حاوی 18میلی‌گرم ملاتونین) تیمار شدند. در گروه سوم (رژیم نوری)، حیوانات در معرض 8 ساعت روشنایی و 16 ساعت تاریکی قرار گرفتند. ابعاد بیضه قوچ‌ها پنج بار با فاصله دو هفته اندازه‌گیری شد و نمونه منی یک بار در هفته جمع‌آوری گردید. فراسنجه‌های کمی و کیفی منی با کمک سیستم کاسا اندازه‌گیری شد. همچنین، برای اندازه‌گیری غلظت تستوسترن، نمونه خون از تمام قوچ‌ها در روز 0، 18، 30، 41 و50 پس از کاشت ملاتونین و اجرای دوره نوری گرفته شد. برای اندازه‌گیری غلظت ملاتونین پلاسما، نمونه خون از تمام قوچ‌ها در روز 30، 41 و 50 پس از کاشت ملاتونین و اجرای دوره نوری گرفته شد. یافته‌ها: حرکت پیش‌رونده اسپرم در گروه رژیم نوری (16/0±71/4) و تیمار ملاتونین (16/0±41/4) نسبت به گروه شاهد (16/0±06/4) افزایش یافت (01/0=P). علاوه بر این، غلظت اسپرم در گروه ملاتونین (اسپرم/میلی‌لیتر 25/0±32/5) نسبت به گروه‌های شاهد (اسپرم/میلی‌لیتر25/0±17/4) و رژیم نوری (اسپرم/میلی‌لیتر25/0±12/4) به صورت معنی‌داری افزایش یافت (002/0=P). غلظت ملاتونین پلاسمای خون در گروه ملاتونین نسبت به گروه دوره نوری و شاهد در روزهای مختلف نمونه‌گیری افزایش یافت. غلظت تستوسترون پلاسما در روزهای مختلف نمونه‌گیری تحت تاثیر کاشت ملاتونین یا دوره نوری قرار نگرفت (05/0=P). - نتیجه‌گیری: در مجموع، کاشت ملاتونین غلظت اسپرم و حرکت پیش‌رونده اسپرم قوچ‌های افشاری را افزایش داد در صورتیکه که اثری بر سایر فراسنجه‌های اسپرم نداشت. اجرای رژیم نوری موجب افزایش حرکت پیش‌رونده اسپرم گردید. کاشت ملاتونین و اجرای رژیم نوری اثری بر محیط و طول بیضه نداشتند. کاشت ملاتونین، غلظت ملاتونین پلاسما را افزایش داد در صورتیکه اجرای دوره نوری اثری بر غلظت ملاتونین پلاسما نداشت.